از زمان تولید و اختراع اولین خودرو ، نحوه‌ی و شیوه ی متوقف کردن خودرو یکی از دغدغه‌های اصلی بوده است. ترمز وظیفه مهمی به عنوان اصلی ترین سیستم ایمنی در خودرو برعهده دارد. از گذشته تا حال، همواره شاهد پیشرفت، تکامل و ظهور نوآوری‌های متنوع در سیستم‌های ترمز خودرو بوده‌ایم.
بر خلاف گذشته امروزه از ترمزها علاوه برکاهش سرعت و متوقف کردن ماشین ، در فرمان‌پذیری و حتی شارژ باتری خودروهای برقی استفاده می کنند.
در این مقاله سعی می کنیم به بررسی اصول، اجزا، عملکرد و سیر تکامل سیستم ترمز خودروها بپردازیم.
می‌دانیم که با فشردن پدال ترمز سرعت خودرو کاهش می‌یابد و در نهایت متوقف می‌شود، اما چگونه نیروی اندک پا سبب توقف خودرو می‌شود؟ این نیرو چگونه به چرخ‌های خودرو انتقال می‌یابد؟
با فشردن پدال ترمز ، نیروی پای شما از طریق سیال یا همان روغن ترمز به لنت های تعبیه شده در چرخ‌ها منتقل می‌شود. بدیهی است که این نیرو توسط اجزا و لوازمی و با به کار گیری اصول فیزیکی چندین برابر شده تا بتواند خودرو را با این وزن و سرعت متوقف کند یا از سرعت آن بکاهد. این کار از طریق دو اصل مزیت مکانیکی (اهرم) و افزایش نیروی هیدرولیکی انجام می‌شود.
تاریخچه سیستم لنت ترمز :
اولین سیستم ترمز نصب شده روی خودروها به جای کاهش سرعت چرخ‌ها، سرعت دورانی شفت را کنترل می کردند. با پیشرفت علم ترمز گیری از طریق شفت جای خود را به ترمز چرخ داد. با این وجود و با پیشرفت های حاصل شده ، تا سال ۱۹۳۰ ترمزها فقط روی چرخ‌های عقب خودرو نصب می‌شدند که این مورد باعث عدم پایداری خودروها می شدند. سپس با پیشرفت صنعت خودروسازی سیستم ترمز بر هر چهار چرخ خودرو اعمال و نصب گردید.
انواع سیستم ترمز
ترمزها به دو دسته‌ی کلی مکانیکی و هیدرولیکی تقسیم می‌شوند که هر کدام به زیردسته‌های کوچک‌تر قسمت می‌شود. به‌طور کلی عملکرد سیستم ترمز از نظر اصول فیزیکی یکسان هستند و تنها تفاوت آن ها در میزان اثربخش بودن و نحوه‌ی انتقال نیروی به لنت ترمز ها هستند.
سیستم ترمز مکانیکی
ترمزهای مکانیکی از اولین نمونه‌های تعبیه شده در خودروها هستند. در سیستم ترمز مکانیکی نیروی پای راننده از طریق پدال ترمز به یک کابل واسط منتقل می‌شود و کابل نیروی وارده را به کفشک‌های ترمز منتقل می‌کند. کفشک ترمز در حقیقت همان لنت‌های ترمز هستند با این تفاوت که به‌جای ایجاد اصطکاک با دیسک، درون یک محفظه‌ی کاسه‌ای شکل قرار دارند و با سطح داخلی کاسه ایجاد اصطکاک می‌کنند.
سیستم ترمز هیدرولیکی
اساس عملکرد ترمزهای هیدرولیکی مشابه ترمز مکانیکی است با این تفاوت که به جای سیم در آن از لوله‌های حاوی سیال (روغن ترمز) استفاده شده است. در این سیستم با فشردن پدال ترمز، نیروی پای راننده به اهرم زیر پا وارد شده و در مرحله‌ی بعد به پیستون اصلی سیستم ترمز اعمال می‌شود. سپس، نیروی پیستون به سیال موجود در پشت پیستون وارد شده و سبب حرکت سیال در لوله‌ها می‌شود و با ایجاد فشار لنت بر دیسک یا کفشک با کاهش سرعت و متوقف کردن خودرو می شود.
انواع ترمز
- دیسکی
- کاسه ای
ترمزهای کاسه ای
در این نوع ترمز یک کاسه‌ی تو خالی به همراه دو کفشک درون آن پشت چرخ نصب می‌شود. کاسه‌ی ترمز همزمان با چرخش چرخ شروع به چرخیدن می‌کند و به محض فشردن پدال ترمز، نیروی هیدرولیک به پیستون متصل به کفشک‌ها انتقال می‌یابد و با عملکردن پیستون، کفشک به سطح داخلی کاسه می‌چسبد و سبب کاهش سرعت چرخ می‌شود.
از مشکلات ترمز کاسه‌ای می‌توان به قدرت ترمزگیری پایین و داغ شدن سریع در صورت استفاده‌ی مداوم اشاره کرد.
ترمز دیسکی
در این نوع ترمز سعی شده مشکلات موجود در نمونه‌های کاسه‌ای تا حد امکان برطرف شود. توانایی انتقال حرارت ترمزهای دیسکی بسیار بهتر از نمونه‌های کاسه‌ای است. به علاوه، وزن ترمزهای دیسکی به مراتب کم‌تر از ترمزهای کاسه‌ای است و قادرند با سرعت بیش‌تری آب را از روی دیسک کنار بزنند.
بخش‌های اصلی تشکیل دهنده‌ی ترمزهای دیسکی، دیسک ترمز، لنت‌ها و کالیپر ترمز است. دیسک ترمز به چرخ متصل می‌شود و همزمان با چرخ می‌چرخد، دو طرف آن با لنت‌ها احاطه شده است و کالیپر ترمز که همان محفظه‌ی پیستون فرعی ترمز است، به لنت‌ها متصل است.
مزایای سیستم ترمز کاسه ای به دیسکی
- تعمیر و نگهداری آسان
- قیمت پایین تر
معایب سیستم ترمز کاسه ای به دیسکی
- جمع آوری آب
- عمر کوتاه تر
- افزایش حرارت بالا در ترمز گیری مداوم
سیستم ترمز ضد قفل ABS
در خودروهایی که به ترمز ABS مجهز هستند ، با فشردن شدید پدال ترمز، دیگر چرخ خودرو قفل نمی‌شود و این امر باعث کنترل بهتر خودرو می‌شود. سیستم ترمز ضد قفل با تشخیص زودتر احتمال قفل شدن چرخ‌ها، فشار روغن را از روی چرخ در آستانه‌ی قفل شدن برداشته و در کسری از ثانیه دوباره فشار روغن را اعمال می‌کند.
استفاده از لنت صحیح :
مطمئن باشید که شرکت های خودروسازی بر نوع لنت مورد نیاز خودروی شما تحقیقات زیادی به همراه کمپانی های لنت سازی انجام داده اند. این بدین معناست که در صورتیکه بر روی خودروی شما لنت ارگانیک بصورت استاندارد نصب شده است شما هم می بایست لنت ارگانیک استفاده کنید و یا در صورتیکه بر روی خودروی شما لنت نیمه متالیک یا متالیک نصب است سعی کنید از همین نوع لنت استفاده کنید . مگر در شرایط رانندگی و آب و هوای خاص و یا با نظر کارشناسان مطلع از ساختار لنت ، ولی بصورت یک قاعده کلی بر روی خودروی خود می توانید لنت هایی که نرم تر از لنت فابریک شما هستند یا به همان نرمی لنت فابریک هستند استفاده کنید . در غیر اینصورت دیسک های شما زودتر از حد معمول خورده می شوند و همچنین قابلیت ترمزگیری شما به حد مطلوب نخواهد رسید.
معمولا بعضی از مصرف کنندگان خودرو برای آنکه لنت ارزان تر بخرند و یا لنت با طول عمر بالاتر داشته باشند دچار چنین اشتباهاتی می شوند.
اجزا مختلف سیستم ترمز :
- پدال ترمز
- سیلندر اصلی ترمز
- سیلندر چرخ
- لوله های انتقال روغن
- مخزن روغن ترمز
- بوستر ترمز
- کفشک یا پد لنت
- شیرهای هیدرولیکی
- روغن ترمز
- سنسورها و حسگرهای ترمز ضدقفل
- ای سی یو
- بلوک ABS
در این مقاله به بررسی اجزاء و سیستم ترمز خودرو پرداختیم. تیم و مجموعه فروشگاه لنت استور همواره سعی دارد تا اطلاعات کاملی در زمینه لنت ترمز به همراهان خود ارائه دهند. امیدواریم که مفید حاصل گردد.